Customers centric and Internal stakeholders centric
1. Customer centric
Bạn có thể tìm định nghĩa trên mạng một cách dễ dàng, nên mình sẽ tóm tắt một cách dễ hiểu.
Mọi quyết định liên quan đến việc xây dựng và phát triển tính năng hay trải nghiệm sản phẩm đều dựa trên feedback từ khách hàng, nhằm đáp ứng mức độ hài lòng ở một mức dự định nào đó
- Chiến lược này phù hợp với hoàn cảnh là product của bạn là key-role trong doanh nghiệp và bạn có lượng data người dùng đủ lớn để thu thập và đánh giá thông tin. Ví dụ điển hình nhất là Momo của công ty M_service, lúc này doanh thu chính phụ thuộc vào chúng.
- Cảm xúc của khách hàng đóng vai trò quan trọng/ thậm chí mang tính sống còn. Việc thu thập data, phân tích là một phần quan trọng trong product development life-cycle
- Tuy nhiên, dễ thấy, điều kiện cần để thực hiện chiến lược này khi bạn có lượng user data đủ lớn, đồng nghĩa với sản phẩm đã được release một vài version. Hoặc nếu sản phẩm của bạn là dạng service thì nó cũng đã đi vào hoạt động được một vài năm. Về mặt lý thuyết vẫn có những phương pháp giúp lấy được ý kiến người dùng khi sản phẩm vẫn trong quá trình lên ý tưởng nhưng nhìn chung cách này không mang lại nhiều hiệu quả.
2. Internal Stakeholders centric
- Internal ở đây có thể là Product Owner hoặc thậm chí đôi khi là Tech Lead. Đặc điểm sẽ là sản phầm được tạo ra xoay quanh internal skateholder này.
- Những nguồn tham khảo có thể là research, hoặc lấy ý kiến của team dev. Mặt lợi của của chiến lược này là giảm thiếu thời gian, nguồn lực, chi phí. Rủi ro thì cũng khá dễ thấy - sản phẩm được build ra theo cảm nhận của 1 bộ phận nhỏ - không đại diện cho toàn bộ user.
Vậy khi nào thì chiến lược này phát huy tác dụng?
- Trường hợp 1: Giai đoạn đầu của sản phẩm
Khi mà sản phẩm ở giai đoạn sơ khai, số lượng user data chưa đủ lớn để form lên 1 tệp user đại diện. Lúc này, khả năng cao sẽ dựa vào nghiệp vụ của Product Managers cũng như những tham khảo từ các đối thủ cạnh tranh đi trước nếu có.
+ Lúc này, vai trò của Product Managers trở nên quan trọng hơn bao giờ hết, mọi quyết định liên quan đến sản phẩm sẽ ảnh hưởng đến tốc độ phát triển, chi phí sản phẩm rất nhiều. Quyết định của Product Managers càng sát với nhu cầu người dùng bao nhiêu, tốc độ tiệm cận với thành công càng cao bấy nhiêu và ngược lại.
- Trường hợp 2: Cảm nhận của users không phải là key metric
Nghe thì có vẻ vô lý nhưng lại có những sản phẩm kiểu như vậy. Đó là khi sản phẩm mà team làm ra nằm một trong hai trường hợp sau:
+ Mang tính thời sự cao - ví dụ như app tracking Covid-19 vừa rồi
+ Không đóng vai trò chủ chốt, chỉ là phần giá trị gia tăng. Người dùng đôi khi bị buộc phải dùng những sản phẩm đính kèm này, khi sử dụng những sản phẩm chủ chốt của công ty
Ví dụ: Công ty của bạn chuyên về sản xuất camera - đây là dòng sản phẩm chính.
-> Để thu hút thêm khách hàng, công ty có ý tưởng tạo ra những mobile app đa dạng hoá mục đích với nguồn data có sẵn (ví dụ notification app). Khi đó dòng sản phẩm này buộc người dùng phải sử dụng. Đương nhiên nếu ngân sách công ty đủ lớn để apply customer-centric thì quá tuyệt, tuy nhiên apply Internal Stakeholder Centric đối với những sản phẩm như thế nào cũng sẽ không ảnh hưởng mấy đến doanh nghiệp ngay cả khi user cảm thấy không thật sự hài lòng với UI/ UX.
3. Nhìn về lịch sử
- Nếu nhìn về lịch sử, ta sẽ có một giai đoạn sử dụng:
+ Command line: Người dùng phải là những người có chuyên môn cao, được đào tạo kỹ lưỡng mới có thể dùng được
+ User interface đời đầu excel, docs: dù đã nâng cấp rất nhiều nhưng người dùng muốn sử dụng phải đi học ngoài thêm.
+ iPhone: là một sự phát triển vượt bậc - bất cứ người dùng nào cũng có thể tự dùng mà không cần phải học bất kì khoá học nào
Tản mạn thêm một chút, về mặt lý thuyết UI/ UX là hai vị trí hoàn toàn khác nhau, skill sets cũng khác nhau nhưng bị nhập nhằng và hiện giờ mặc định một UI Designer là đã có sẵn các mindset về UX - mặc dù rõ ràng không phải vậy
